آموزش نشانه تشدید

1ـ يكي از كلماتي را مي‌نويسيم كه در كلاس اوّل ابتدايي براي يادگيري علامت تشديد، دانش آموزان با آن آشنا شده‌اند و از آن‌ها مي‌خواهيم تا آن را بخوانند.
2 ـ مي‌پرسيم: اين كلمه داراي چند بخش است و مي‌خواهيم تا صداي هر بخش را مشخّص كنند.
3 ـ با كمك آن‌ها همان كلمه را به صورت تفكيك وبخش بخش مي‌نويسم و علامت گذاري مي‌كنيم.
4 ـ توضيح مي‌دهيم: براي تلفّظ اين كلمه، زبان بايد دوبار به محل تلفّظ يك حرف برخورد كند و اين كار، حرف زدن را كمي مشكل مي‌كند، براي اين كه حرف زدن آسان شود، اوّلي را داخل دوّمي مي‌كنند.
5 ـ نشانه آن را كه علامت تشديد باشد و روش خواندن آن را بيان مي‌كنيم.
6 ـ روي كلمات دوبخشي، سه بخشي و چهار بخشي كه داراي علامت تشديد باشد تمرين مي‌كنيم.

روش تدريس تشديد

معلّم: همه با خواندن اين كلمات « نقّاش، بنّا،....» در كلاس اوّل ابتدايي آشنا شده‌ايد، با هم بخوانيد.
دانش آموزان: نقّاش، بنّا،....
معلّم: كلمه نقّاش، چند بخش است؟ بخش كنيد.
دانش آموزان: نقـ، قاش، دو بخش است.
معلّم: صداي بخش اوّل.
دانش آموزان: ن، ـَ، ق.
همزمان با بيان صداي بخش اوّل، بخش اوّل را در وسط تابلو مي‌نويسيم و علامت گذاري مي‌كنيم. «نَقْـ».
معلّم: صداي بخش دوّم.
دانش آموزان: ق، آ، ش.
همزمان با بيان صداي بخش دوّم، بخش دوّم را با كمي فاصله در كنار بخش اوّل مي‌نويسيم و علامت گذاري مي‌كنيم.
نَقْـ قاشْ
معلّم: چه حرفي در اين كلمه تكرار شده است؟
دانش آموزان: حرف قاف.
معلّم: دفعه اوّل با چه علامتي خوانده مي‌شود؟
دانش آموزان: با علامت سكون.
معلّم: دفعه دوّم با چه علامتي خوانده مي‌شود؟
دانش آموزان: با صداي كشيده فتحه.
معلّم: همان گونه كه مي‌بينيد، در اين كلمات حرف قاف دوبار خوانده مي‌شود، دفعه اوّل با علامت سكون و دفعه دوّم باهمان علامتي كه حرف دوّم دارد، براي خوانده شدن آن نيز زبان بايد دوبار به محل تلفّظ حرف قاف برخورد كند، و اين براي حرف زدن كمي مشكل است كه بگوييم:
نَقْـ، قاش ـ بَنْـ نا ـ ذُرْ ، رَتْ
براي سهولت در تلفّط، اولي را حذف ( در اين وقت روي قاف ساكن ضربدر مي‌‌كشيم) و به جاي آن علامتي به اين شكل «‌ـّ» روي حرف دوّم قرار داده‌اند ( در اين وقت باكشيدن فلش از روي حرف حذف شده تا حرف دوّم، علامت تشديد را روي حرف دوم اضافه مي‌كنيم «قّاشْ») تا قاري قرآن متوجّه شود كه اين حرف در اصل دو تا بوده، اولي ساكن، دوّمي متحرك (صدادار)، اضافه بر آن در هنگام خواندن آن بايد دقّت كنيم كه ديگر مكثي صورت نگيرد بلكه بايد آن را شديد و محكم ادا كنيم به اين صورت: نقّاش.[1]
همان گونه كه دقّت كرديد براي تلفّظ دو تا قاف، ديگر لازم نيست زبان را دو بار به محل تلفّظ حرف قاف برسانيم بلكه زبان يك بار ولي محكم و با شدّت به محل تلفّظ حرف بر خورد و جدا مي‌شود، در هنگام برخورد با حالت سكون ودر هنگام جدا شدن با همان صدايي كه حرف دوّم دارا مي‌باشد. در هنگام تلفّظ هيچ گونه مكثي نبايد بين تلفّظ دو حرف ايجاد شود.
اسم اين علامت «شديد» است، تشديد به ما مي‌فهماند كه اين حرف در اصل چند تابوده؟
داشن آموزان: دو تا.
معلّم: دفعه اوّل با چه علامتي بايد خوانده شود؟
دانش آموزان: سكون.
معلّم: دفعه دوّم با چه علامتي بايد خوانده شود؟
دانش آموزان: با همان علامتي كه آن حرف دارد.
معلّم: آيا بين تلفّط دو حرف مي‌توانيم فاصله بيندازيم؟
دانش آموزان: خير.
معلّم: حالا با هم بخوانيد: نَقّاشْ.
دانش آموزان: نَقّاشْ.
روي كلمات قرآن، دو بخشي، سه بخشي به صورت جدا جدا و با هم تمرين مي‌كنيم، و در حالت مشدّد بودن حرفي، بايد آن را محكم و با شدّت ادا كنيم.
پس از آن كه مطمئن شديم همه دانش آموزان درس را خوب ياد گرفته‌اند تكليف منزل را مشخّص مي‌كنيم و در جلسه بعد نيز همين درس را ادامه و تقويت مي‌كنيم.
در تقويت درس تشديد، ديگر لازم نيست كلمات را به صورت جدا جدا بنويسيم، بلكه نخست روي كلمات سه بخشي و چهار بخشي كه داراي علامت تشديد است تمرين مي‌كنيم و سپس آياتي را انتخاب مي‌كنيم كه داراي تشديد و علامت‌هاي گذشته باشد.
بايد دقّت كنيم آيات انتخابي داراي علامت و يا قاعده‌هاي تدريس نشده نباشد.

آموزش نشانه تشدید

پي نوشت:
[1] . در اين جا حتماً بايد به صورت مشدّد تلفّظ شود و فرق آن باحالت قبلي روشن شود.